Zonnepanelen installeren zonder de bouwvoorschriften te controleren kan van een ecologisch gebaar een dure overtreding maken.
In België hebben bepaalde residentiële zonneprojecten een stedenbouwkundige vergunning of voorafgaande verklaring nodig, afhankelijk van de locatie, de hoogte en de lay-out van de installaties. De vergunning voor zonnepanelen varieert naargelang de regio, of ze op de gevel of het dak worden geïnstalleerd en de architecturale beperkingen van de woning.
Dit artikel beschrijft de voorwaarden waaronder een vergunning vereist is, de stappen die je moet ondernemen en de veelgemaakte fouten die je moet vermijden, zowel in Brussel als in Wallonië. Het is een duidelijk hulpmiddel om je fotovoltaïsche installatie veilig te stellen en te vermijden dat je dringend een regularisatie moet aanvragen.
In België valt stedenbouw onder de bevoegdheid van de gewesten. Dit betekent dat de regels voor de installatie van zonnepanelen verschillen naargelang je je in Wallonië, Brussel of Vlaanderen bevindt.
Elk gewest heeft zijn eigen code: de Code du Développement Territorial(CoDT) in Wallonië, de Code Bruxellois de l'Aménagement du Territoire(CoBAT) in Brussel en de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening(VCRO) in Vlaanderen.
Deze teksten bepalen wanneer een bouwvergunning vereist is en wanneer niet. Daarnaast zijn er vaak specifieke regels op gemeentelijk niveau, met name planningsverordeningen of gidsen die de regionale verordeningen aanvullen.
In Wallonië beschrijft artikel R.IV.1-1 van de CoDT verschillende gevallen waarin een zonne-installatie is vrijgesteld van een bouwvergunning, mits aan bepaalde beperkingen wordt voldaan.
In Brussel maken de regels onderscheid tussen installaties die zichtbaar zijn vanuit de openbare ruimte en installaties die dat niet zijn, met een flexibeler vrijstellingsysteem voor de laatste.
In Vlaanderen voorziet de VCRO ook in vrijstellingen op basis van criteria zoals esthetiek, grootte en locatie.
De criteria verschillen tussen de drie regio's: zichtbaarheid vanuit de openbare ruimte, impact op het gebouw, ligging op de grond of het dak, type eigendom in kwestie, enz. Er kunnen extra eisen gelden voor gebouwen in beschermde gebieden of erfgoedgebieden.
Fotovoltaïsche panelen wekken elektriciteit op uit zonne-energie, terwijl thermische panelen deze energie gebruiken om water of een warmteoverdrachtsvloeistof te verwarmen. Dit technologische verschil is niet zomaar een detail: het beïnvloedt de wettelijke voorwaarden die van toepassing zijn.
Sommige voorschriften hebben alleen betrekking op fotovoltaïsche panelen, terwijl andere beide technologieën onder de term "zonnesystemen" laten vallen. Dit onderscheid kan van invloed zijn op de planologische beoordeling van een project, met name wat betreft de architectonische integratie of het visuele effect.
Een aanverwant onderwerp: Heb je een bouwvergunning nodig om zolderruimte te verbouwen?
In Wallonië zijn de voorwaarden voor vrijstelling duidelijk uiteengezet in de CoDT. Om in aanmerking te komen moet het systeem geïnstalleerd zijn op een bestaande woning, de helling van het dak respecteren (met een maximale overhang van 30 cm), een kleur hebben die lijkt op die van het dak en niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg in kwetsbare gebieden (geklasseerde of beschermde gebieden).
Bovendien mag de installatie het architecturale uiterlijk van het gebouw niet veranderen.
Voor op de grond gemonteerde apparaten is een vrijstelling mogelijk als de oppervlakte niet groter is dan 20 m² en als geen enkele structuur een vrijstaand gebouwd volume creëert.
Antoine HORENBEEK
In Brussel geldt voor installaties op platte daken, die van de straat af liggen en onzichtbaar zijn, over het algemeen een automatische vrijstelling van de vergunningsplicht, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan: geen wijziging aan de structuur van het gebouw, behoud van het bestaande profiel en discretie van de toevoeging in verhouding tot het architecturale karakter van het pand.
Dit beleid is erop gericht de installatie van panelen aan te moedigen met behoud van de kwaliteit van de stedelijke omgeving.
Ook in Vlaanderen is de installatie van panelen vaak vrijgesteld van vergunningen als ze de helling en oriëntatie van het dak volgen, zonder buiten de randen te komen.
Installaties op de grond kunnen worden vrijgesteld als hun oppervlakte minder dan 40 m² en hun hoogte niet meer dan 3 meter bedraagt, op voorwaarde dat ze goed in hun omgeving geïntegreerd zijn. Beschermde of beschermde gebouwen blijven onderworpen aan strengere regels.
Zodra de panelen zichtbaar zijn vanaf de straat of geïnstalleerd zijn op de gevel, is er vaak een vergunning nodig, vooral in erfgoedgebieden of beschermde gebieden.
Deze regel is bedoeld om elke ontsierende wijziging van de openbare ruimte of een locatie met historische waarde te voorkomen. Flatgebouwen zijn ook onderworpen aan een strengere controle, aangezien hun verbouwing gevolgen kan hebben voor het hele architecturale volume.
Als de panelen vereisen dat de dakstructuur wordt verstevigd, de dakbedekking wordt veranderd of het dak wordt doorboord, hebben we het niet meer over een "eenvoudige installatie".
Dit zijn structurele werken waarvoor een bouwvergunning nodig is, zelfs als de installatie aan de buitenkant onopvallend blijft. Elke wijziging aan het volume of de integriteit van het gebouw moet worden goedgekeurd.
Als je panelen installeert op een garage, bijgebouw, loods of landbouwschuur, hoef je niet automatisch een vergunning aan te vragen.
Deze gebouwen kunnen zich bevinden in gebieden waar de stedenbouw strengere beperkingen oplegt. Het doel van de locatie, het gebruik ervan voor stedenbouwkundige doeleinden of de locatie buiten woonwijken kan een bouwvergunning verplicht maken, zelfs voor kleinschalige installaties.
Als panelen voor een aanzienlijk deel op de grond worden geïnstalleerd, enkele meters omhoog komen of op stijve structuren worden geïnstalleerd, kunnen ze worden beschouwd als gebouwde volumes.
Dit geldt met name voor agrarische of landelijke gebieden, waar de visuele impact en de mate waarin het land kunstmatig ontwikkeld is, doorslaggevende factoren zijn bij de stedenbouwkundige beoordeling. In deze gevallen is meestal een bouwvergunning nodig om ervoor te zorgen dat het project goed in het landschap past.
Een installatie die zonder vergunning wordt uitgevoerd, terwijl dat wel noodzakelijk was, is een planologische overtreding.
Het stelt de eigenaar bloot aan een reeks sancties: boetes, de verplichting om het werk te regulariseren of zelfs sloop opgelegd door de autoriteiten.
In Wallonië kan restauratie zelfs worden bevolen door een rechter als regularisatie wordt geweigerd of als niet-naleving wordt bevestigd.
Antoine HORENBEEK
Een gebouw dat in strijd is met de wet kan een probleem vormen bij de verkoop. Notarissen, makelaars en kopers voeren vaak een stedenbouwkundige controle uit voordat ze een transactie afronden. Een illegale installatie kan de verkoop doen ontsporen, de waarde van het pand verminderen of de toekenning van een hypotheek vertragen. Banken houden rekening met eventuele onregelmatigheden bij het beoordelen van het risico.
In het geval van een ongeoorloofde installatie kunnen verzekeraars weigeren uit te keren bij een schadeclaim, vooral als de oorzaak verband houdt met de installatie of werking van de panelen. Er kan een uitsluitingsclausule van toepassing zijn, waardoor de eigenaar de kosten alleen moet dragen.
Bij schade aan anderen kan ook wettelijke aansprakelijkheid ontstaan voor het installeren van niet-aangegeven of slecht geïntegreerde apparatuur in een gebouw.
Voorkomen is beter dan slopen. Wat planning betreft, kan zelfs voor iets eenvoudigs als zonnepanelen een bouwvergunning nodig zijn, afhankelijk van je situatie.
Praat nu met ons om je zaak op te helderen, boetes te voorkomen en te regelen wat er gedaan kan worden. Bij Ubex neemt ons team van experts het vanaf daar over, zodat je met een gerust hart verder kunt.
Auteur : CORNIL Olivier
UBEX Neem vandaag nog contact op voor een gratis adviesgesprek!
Laat je niet verrassen door veranderingen in de regelgeving. Anticipeer en handel samen met UBEXUw partner in vastgoedregelgeving.
Neem contact op met Ubex
Adressen Ubex
Louizalaan 523 B1050 Brussel
Chaussée de Marche 482 B5101 Namen
Rue Bois Gotha 98 B4000 Luik
Rue de Bart Haut 6 B6790 Aubange
Beekstraat 6 B9030 Gent
Copyright © SIZE+ srl 2025. Alle rechten voorbehouden.
